De documentaire ‘Beste meneer Bouterse’ van Ananta Khemradj is uitgebracht. Het kan een belangrijke rol gaan spelen, omdat jongere generaties tot nu toe amper praten over de Decembermoorden, vindt documentaire-maker Jessica Dikmoet.
Het is dit jaar precies veertig jaar geleden dat vijftien critici van het militair bewind in Suriname werden opgepakt, gemarteld en geëxecuteerd in Paramaribo. Oud-legerleider Desi Bouterse werd daarvoor in 2021 opnieuw tot twintig jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij loopt nog vrij rond, want het proces is nog niet afgerond.
Ook Caribische mensen
Drie van de vijftien mensen hebben een Caribische achtergrond. De journalisten Frank Wijngaarde en Lesley Rahman zijn op Aruba geboren; hun collega Bram Behr op Curaçao. Allemaal werden ze vermoord nadat ze kritiek hadden geuit op het militaire regime.
De schrik was ongekend groot in Suriname. Thuis belden sommige mensen hun familieleden die op de eilanden zaten op in het Papiaments, zodat ze niet afgeluisterd werden door het regime.
De documentaire is in 27 bioscopen in Nederland te bekijken en ook online via NPO Start. Een besloten groep mensen hebben de documentaire alvast bekeken:
Verslag door Sam Jones
‘Nederland houdt dossier geheim tot 2026’
Nog steeds zijn de meningen verdeeld in pro- en contra-Bouterse. Een groot deel van de Surinaamse bevolking laat het koud wat er met Bouterse gebeurt. Het is al lang geleden, vinden zij. Maar er zijn ook nog veel mensen die vinden dat de oud-legerleider moet brommen.
“Het is belangrijk dat Bouterse antwoord geeft op vragen”, zegt Dikmoet. In de documentaire van Khemradj wordt Nederland verweten dat ze een ‘geheim’ dossier meer informatie zou staan over de Decembermoorden. Dat archief is tot 2026 op slot. “De antwoorden zitten niet in de archieven. Bouterse weet wat er op 8 december gebeurd is en weigert daar antwoord op te geven.”
NPO Kennis: Wat zijn de decembermoorden?Wat ging vooraf aan de gruwelijke moorden? Wat gebeurde er precies op deze acht en negen december? En hoe zijn de slachtoffers om het leven gebracht? Alles wat je moet weten over de decembermoorden, lees je op NPO Kennis. |
‘Tijd dat jong en oud de discussie gaan voeren’
De discussie wordt vooral gevoerd door mensen die de moorden in 1982 bewust hebben meegemaakt. Khemradj probeert met haar film ‘Beste meneer Bouterse’ vooral ook jongeren bewust te maken van een belangrijke bladzijde uit de Surinaamse geschiedenis.
Eigenlijk wilde Khemradj vooral een gesprek op gang brengen tussen ‘de ouderen’; voorstanders en tegenstanders van Bouterse. Mensen die sympathiseren met Bouterse krijgt ze wel te spreken. Nabestaanden en critici niet. Die vinden het te veel eer voor Bouterse of houden zich in de film op de vlakte.
Omdat een discussie tussen ouderen die tegenover elkaar staan niet lukt, besluit ze om pro- en contra-jongeren met elkaar in gesprek te laten gaan.
Angst om over de Decembermoorden te praten
Khemradj, die wordt gerekend tot de jongeren, zegt erg geraakt te zijn door de geschiedenis van de Decembermoorden. In 2020 maakte ze de documentaire ‘Je kan toch lezen’, die over de angst ging om over de moorden te praten en het gebrek aan kennis bij jongeren.
Ook nu is ze aangeslagen als ze geen antwoorden krijgt. “Ik snap die emoties van Ananta”, zegt haar oudere collega Dikmoet. “De hele gemeenschap is zwaar overhoopgehaald.”
“Dat merk je aan de verloedering en over hoe er gedacht wordt over goed en kwaad. Er is een reeks aan zaken die mijn generatie niet heeft kunnen oplossen. Ik denk dat met deze film jongeren door zullen praten en misschien met nieuwe antwoorden komen.”
Geïnspireerd door oudere collegaBij de presentatie van haar documentaire ‘Beste meneer Bouterse’ bedankt Khemradj haar oudere collega van Dikmoet. Ze vertelt dat ze werd gegrepen door de film Bar’puru, Surinaams voor ‘schreeuw het uit’ van Dikmoet uit 2006. In die documentaire laat Dikmoet zien dat Bouterse – afgezien van de moord op critici in Paramaribo – ook moord van onschuldige kinderen, vrouwen en mannen op zijn naam heeft staan. In het binnenland woedde een strijd tussen het Jungle Commando van Ronny Brunswijk en het leger van Bouterse. Niet alleen militairen en gewapende strijders van het Junglecommando kwamen om, maar ook vele burgers werden gemarteld en vermoord. Hun nabestaanden komen in die documentaire aan het woord. |
