ORANJESTAD – Aruba, Curaçao, Sint-Maarten en Nederland hebben na twee dagen overleggen opnieuw geen akkoord bereikt over het Coho. Eerder zei premier Rutte dat er niet wordt onderhandeld, maar de staatssecretaris wil nu toch ‘de tijd nemen’ voor alternatieven.
In ruil voor honderden miljoenen aan coronaleningen, moeten er hervormingen komen op de eilanden. Nederland wil in de Cariben een speciale organisatie in het leven roepen om toezicht te houden op alle hervormingen en het uitvoeren van projecten.
Het Coho, zoals het er nu op tafel ligt, maakt echter weinig kans. De parlementen van de eilanden hebben het idee met verschillende moties al afgewezen, omdat ze vinden dat het indruist tegen hun grondwet. Ook belangrijk: omdat ze vrezen dat ze hun hard bevochten politieke zeggenschap over hun eigen eiland uit handen geven aan Nederland.
Geen doorbraak, wel andere scenario’s
Het overleg op Aruba heeft afgelopen maandag niet tot een doorbraak geleid, zoals er wel op werd gehoopt. Bij de gezamenlijke persconferentie stonden er drie premiers en een staatssecretaris die niet meer nieuws te melden hadden dan dat ze ‘er nog mee bezig zijn’ en dat de gesprekken ‘plezierig’ zijn verlopen.
Waar er precies over is gesproken, willen de bewindslieden niet vertellen. “Details zijn nu niet relevant”, reageert staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) op vragen van de pers. Er zouden ‘drie scenario’s’ zijn gepresenteerd door de eilanden, maar Nederland voelt daar weinig voor.
Premier Rutte: ‘Wij onderhandelen niet’
Het is opmerkelijk dat er nu wel onderhandeld wordt en dat de scenario’s daarom ook niet prijs worden gegeven. Premier Rutte zei in het begin van de corona-crisis dat Nederland ‘niet onderhandelt’ over de voorwaarden voor honderden miljoenen aan leningen; er komt toezicht. “Dit is een onverplicht voorstel. Men moet kijken wat men ermee doet.”
De eilanden spraken toen van ‘een enorme politieke druk’ uit Den Haag, want ze hadden het geld van Nederland dringend nodig tijdens de corona-crisis. “Ik snap dat het politiek ingewikkeld is op de eilanden, maar het is wel van belang natuurlijk om er een keer een ei over te leggen”, zei Rutte eerder.
Nederland wil tot 2026 bijna een half miljard euro (457) investeren via het Coho.
Parlementen liggen dwars, Nederland neemt nu de tijd
Nu de parlementen dwarsliggen, kan het Nederlandse kabinet niet veel anders dan alsnog een compromis proberen te sluiten. Eerder dit jaar hebben de verschillende parlementen een pakket aan vragen gestuurd over het Coho. Die vragen moeten nog beantwoord worden.
De haast is er niet meer. “Ik vind het belangrijk dat we hier de tijd voor nemen die nodig is”, beseft staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties).
Nederland kan niet zomaar toezicht invoeren op het politieke bestuur van de autonome eilanden. Daarvoor is een consensusrijkswet nodig en dat kan alleen als er consensus (overeenstemming) is, zo waarschuwden verschillende juridische experts al eerder.
Die consensus moet niet alleen komen van de verschillende regeringen; ook de parlementen moeten instemmen. En dat is nu het struikelblok.
De Koninkrijksregering in Den Haag moet met antwoorden komen, die ook de volle steun genieten van de premiers van Aruba, Curaçao en van Sint-Maarten. “De opmerkingen van de parlementen zijn fundamenteel”, aldus Van Huffelen.
“Het is nu voor het eerst dat we met z’n allen bij elkaar zijn geweest om die te bespreken en dat we de pro’s en contra’s hebben afgewogen. Maar we hebben nog geen overeenstemming over hoe we het orgaan gaan vormgeven.”
Augustus opnieuw topoverleg
In augustus is er daarom weer een topoverleg met Aruba, Curaçao, Sint-Maarten en Nederland. De eilanden gaan de komende maanden werken aan een alternatief plan.
Nederland lijkt nog alleen met steun van de drie premiers een ander variant van toezicht te kunnen krijgen. En daarmee lijkt het Coho als instelling nog verder weg.
De eilanden benadrukken dat ze zich aan de gemaakte afspraken houden en dat ze hetzelfde van Nederland verwachten. Daarmee beloven de eilanden ook dat alle hervormingen die afgesproken zijn worden uitgevoerd.
