Hoe is het mogelijk dat een schilderij van Rembrandt zoveel indruk kan maken op jouw eigen leven en identiteit? Het is een vraag die Layzmina Emerencia (26) uit Aruba bezighoudt. “De Afro-Caribische cultuur op Aruba is heel afwezig.”
Vrijwel dagelijks liep Layzmina langs het Rembrandthuis in Amsterdam om naar haar hbo-studie Dansdocent te gaan. “Zes jaar lang trok het me nooit aan, terwijl toeristen van ver komen voor deze schilderijen. Maar ineens zag ik op een grote banner buiten het museum een zwarte man.”
Wat daar ‘heel bijzonder’ aan is? “Als je denkt aan schilderijen uit de Gouden Eeuw, dan gaat het altijd om witte mensen die heel mooi en trots zijn afgebeeld. Zwarte mensen? Die zaten ergens in hoekje als je goed kijkt of ze zijn als onderdanig afgebeeld.”
Via WeConnect, een stichting die opkomt voor Caribische studenten, kreeg ze een rondleiding in de tentoonstelling. “Er gebeurde iets met me toen ik helemaal alleen was in de zaal. Waar ik ook keek, steeds zag ik zwarte mensen afgebeeld. Ze keken heel trots en droegen supermooie kleding. Ze waren dus net zo belangrijk geportretteerd als de rijke witte mensen.”
“Wat mij raakte waren bepaalde gelaatsuitdrukkingen; hoe trots ze naar mij kijken. Het was alsof ik in de spiegel keek, want ik zag ook een beetje mezelf. Ik heb ook een donkere huidskleur.”
In vergelijking met Curaçao, bestaat Aruba voornamelijk uit licht getinte mensen. “Er heerst daarom het beeld en de trots dat wij allemaal afstammen van de oorspronkelijke bewoners. Dat zijn we niet allemáál. Het slavernijverleden wordt in dit verhaal genegeerd.”
‘Heel San Nicolas wordt gezien als een soort ghetto, the chocolate city’
“Zelf voel ik me soms geen Arubaan door mijn huidskleur”, vertelt Layzmina. “Ik kom uit San Nicolas; een wijk die rijk is aan cultuur en waar veel donkere mensen wonen. De wijk wordt over het algemeen als achterlijk gezien. En dat is het probleem.”
“Heel San Nicolas wordt gezien als een soort ghetto, ‘the chocolate city’ noemen outsiders het. In dat dorp wonen bijna alleen maar minderheden. En dan is er een andere stigma: ze denken vaak dat de zwarte mensen op Aruba van ándere eilanden komen, zoals Sint-Maarten. Waar hoor je dan eigenlijk bij?”
“Bijna alle gezaghebbende mensen op Aruba zijn licht getint, zoals onze volksheld Betico Croes. Wij leren op school over Tula en de slavernij op Curaçao, maar niet over wat er op Aruba is gebeurd in het koloniaal verleden. Het is dan ook niet raar dat mijn vader er nu pas achter is gekomen dat er ook een slavernijverleden is op Aruba en dat daar ook archieven van zijn.”
Terug naar de kunstwerken van Rembrandt. “De schilderij van deze trotse zwarte vrouw raakt me, omdat ik bewuster word van hoe ik me gedraag. Ik weet niet precies waarom, maar er is iets waardoor wij Arubanen onbewust denken dat de Nederlanders het beter weten. Ze hebben in een gezelschap altijd het woord en ik kan me dan niet makkelijk uiten. Ik kies dan om mijn mond te houden.”
‘Waarom is de Afro-Caribische cultuur op Aruba zo afwezig?’
“Na afloop van de rondleiding, zeiden enkele meiden: op Curaçao gaan we vaak op excursies naar musea met school of als er een cultuurweek is. Ik dacht bij mezelf: wat goed! Maar ik besef door die Curaçaose meiden dat wij op Aruba wel heel anders omgaan met cultuur. Wat zou ik willen dat ónze kinderen meer leren over onze geschiedenis en cultuur op school, dat er ook zwarte mensen zijn.”
“Ik zou graag in gesprek willen gaan met de minister op Aruba. Je wordt zelfverzekerder als je weet wie je bent en als je het gevoel hebt dat je meetelt. Als we kunst en cultuur verder ontwikkelen op Aruba, dan komen we verder.”
“Ik sta zelf klaar om daarvoor een bijdrage aan Aruba te leveren. Daarom stel ik de vraag: waarom is de Afro-Caribische cultuur op Aruba zo afwezig? Wat zegt dat over Aruba?”
Dansdocent Layzmina Emerencia (26) uit Aruba. Foto: NTR/John Samson
