WILLEMSTAD – Op Curaçao lopen en dansen zwarte pieten mee tijdens de landelijke Sinterklaasoptocht. De meningen over zwarte piet zijn net zo verdeeld als in Nederland, al komt het niet tot heftige confrontaties. Volgens antropoloog Keisha Wiel komt dit omdat praten over ras en discriminatie, nog steeds een taboe is op Curaçao.
“Het gesprek over racisme, ras en discriminatie is eigenlijk verder gevorderd in Nederland dan op Curaçao”, zegt Wiel. “Hier praten we er niet over, we doen alsof het er niet is. Terwijl er genoeg discriminatie is, zeker onderling.”
Geen constant verzet
Publiekelijk verzet tegen zwarte piet is er sinds de jaren ’60, maar niet constant. De actiegroep ‘Piet Bai Flit’ (Opzouten Piet) demonstreerde in 2015 tijdens de intocht. Daarna was het een paar jaar stil. Dit jaar is het protest nieuw leven ingeblazen door in Nederland geboren actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KZOP). Bekijk de reportage over de demonstratie hier:
Tekst gaat verder onder de video:
Door Elisa Koek
Ongeveer twintig mensen deden mee met het stille protest. Volgens historicus en activist Jeanne Henriquez, een van de krachten achter Piet Bai Flit, doet het er niet toe hoeveel mensen er staan te demonstreren. “Het gaat erom dat we blijven aangeven dat het om een koloniaal feest gaat. Of je nou visueel demonstreert of tegen je omgeving zegt dat je tegen bent, het is een protest. En ik zie dat de groep zwarte piet aanhangers steeds kleiner wordt op Curaçao.”
Gebrek aan onderwijs over slavernij
Keisha Wiel is bezig is met haar PhD onderzoek aan de Temple University in Philadelphia, over hoe taal en onderwijs invloed heeft op je identiteit. Volgens haar is het gebrek aan lesmateriaal over het slavernijverleden en de rol van Nederland, een grote reden dat sommige Curaçaoënaars geen kwaad zien in zwarte piet.
Amigoe van 27 november 1969
“Er wordt op school niet onderwezen hoe enorm de slavenhandel was en hoe belangrijk Curaçao was als doorvoerhaven”, zegt Wiel. “Dat de West Indische Compagnie meer verdiende aan slavenhandel dan alle landen die slaven handelden samen. Hoe vreselijk slaven werden behandeld. Als dat wel geleerd zou worden op school, dan zouden kinderen het figuur zwarte piet eerder als racistisch kunnen ervaren.”
Sint geveld door de Spaanse Griep
Na de opstand van Trinta di Mei, op 30 mei 1969, is het Sinterklaasfeest drie jaar afgeschaft geweest. In 1969 was men bang voor meer onrust, omdat Stanley Brown, een van de kopstukken van de opstand, in zijn weekblad Vito kritiek uitte op het Nederlandse feest met zwarte pieten.
In 1972 werd de Sinterklaasintocht weer ingevoerd, maar dan met een ‘Antilliaanse getinte’ Sint en zonder zwarte pieten. Binnen tien jaar veranderde de getinte Sint weer in een witte Sint en maakte de zwarte piet zijn herintrede.
Krant Amigoe van 4 november 1972
Geen subsidie meer
Fast forward naar 2011. Helmin Wiels, de leider van de onafhankelijkheidspartij Pueblo Soberabo, komt aan de macht en laat de subsidiekraan voor de intocht dichtdraaien. De intocht blijft doorgaan, met hulp van sponsoren. Op deze sponsoren richten KZOP zich nu, net zoals de groep dat in Nederland heeft gedaan. De organisatie van de intocht op Curaçao, Fundashon pa nos Muchanan, reageerde erop met een persconferentie met de sponsoren. Ze denken er niet aan om de zwarte piet te verbannen. “Op de eilanden is de meerderheid van de bevolking een kleurling dus dat speelt niet. Het feest is gewoon leuk”, aldus Solange Trinidad van Fundashon pa nos Muchanan.
In 2012 introduceerde Curaçao kleurpieten. Foto: Leoni Schenk
Zo reageren de meeste ouders en grootouders die met hun (klein)kinderen op de nog altijd populaire Sintoptocht in Willemstad zijn afgekomen. Zij identificeren zich niet met zwarte piet en linken het ook niet aan de slavernij. De organisatie achter de intocht introduceerde wel in 2012 kleurpieten, naast de zwarte pieten. Toen waren de pieten tijdens de intocht in Nederland nog allemaal zwart.
Zware lading
De minister van Cultuur, Marilyn Alcalá-Wallé, zegt dat de subsidiekraan voor de landelijk intocht nooit meer open is gegaan. “Als ministerie moeten we ons niet bemoeien met feesten en partijen.” Over de Sintoptocht zelf, zegt de minister dat ze het ‘altijd als kind heeft gevierd en geen spijt heeft’. “Ik vind alle kleuren van pieten prima en ik vier het nog steeds. Ik zie het als een kinderfeest en ik vind het jammer dat er zo zware lading aan gegeven wordt.”
‘Elk kind weet dat je als voor zwarte piet wordt uitgemaakt, dit iets negatiefs betekent’
– Antropoloog Kiesha Wiel
De Sint wordt begeleid door twee zwarte pieten. Foto: Leoni Schenk
Wiel herkent de standpunten van Trinidad en Alcalá-Wallé. “Het idee heerst dat ras en discriminatie geen rol speelt omdat we, wit of zwart, allemaal Yu di Kòrsou (kind van Curaçao) zijn. De realiteit is, ja we zijn allemaal Yu di Kòrsou, maar er is een groot verschil en hoe donkergetinte mensen worden behandeld in tegenstelling tot lichter getinte en witte mensen. Elk kind weet dat als je voor ‘Zwarte Piet’ wordt uitgemaakt, dat het een negatieve lading heeft. Het kwetst een kind.”
