De bescherming van monumenten op Bonaire is sinds 2009 geregeld in de Monumentenverordening. Acht jaar later staan nog maar 25 gebouwen daadwerkelijk op de monumentenlijst.
Het proces verloopt zeer langzaam. De overheid richt de aandacht vooral op de zeekant van Kralendijk, de boulevard waar de cruisetoeristen aankomen en die daarmee het visitekaartje van Bonaire vormt.
Op een conceptlijst bij het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan Bonaire (ROB) staan 637 te beschermen monumenten. De lijst varieert van Fort Oranje (1639) tot eenvoudige karakteristieke woonhuizen uit de 19e en begin 20e eeuw. De gebouwen staan verspreid over het hele eiland.
Voorzitter Hans Rietveld in gesprek met Gijs van den Heuvel
De al bestaande stichting Monumentenzorg werd in 2003 weer tot leven gewekt door een nieuw bestuur. Voorzitter Hans Rietveld is zelf al sinds 1996 actief bezig met bescherming en behoud van monumenten. Hij is een van de initiators van de conceptlijst. Samen met het bestuur is hij een van de trekkers achter het monumentenbeleid. Een goede structuur is maar net op tijd op poten gezet.
Geldkraan dicht
Er is nu een Monumentenraad die de overheid adviseert en in december 2016 werd het Monumentenfonds opgericht voor de financiering. Het Nationaal Restauratie Fonds van het Rijk zou in januari 2017 de geldkraan hebben dichtgedraaid.
Bestuursleden Evert Piar (penningmeester), Hans Rietveld (voorzitter) en Pieter Paulussen (secretaris) van Monumentenzorg. Foto: Gijs van den Heuvel
“Nu kunnen we ons gaan wijden aan de taak waar we voor opgericht zijn”, aldus Rietveld. “Het verwerven van monumentale panden en die restaureren en exploiteren.” Daarvoor was niet alleen een goede structuur nodig, maar moeten ook de gebouwen eerst worden beschreven en op de lijst van beschermde monumenten worden geplaatst. In 2012 zijn de eerste vijftien panden op de lijst geplaatst. “Helaas draait dat nog niet goed. In het register van beschermde monumenten staan nu 25 panden. De planning was dat er per jaar vijftig bijkomen”, zegt Rietveld.
Landhuis Karpata is in verval. Foto: Gijs van den Heuvel
Penningmeester Evert Piar: “Het proces voor bescherming moet nog afgerond worden, anders kunnen we niet verder.” Drie jaar geleden was er een deskundige uit Curaçao die de beschrijving van de panden wilde doen, maar door de trage besluitvorming van de overheid is die afgehaakt. Het gebeurt nu mondjesmaat. Onder andere het bekende landhuis Karpata aan de populaire toeristenweg, staat nog niet op de lijst. Het landhuis verkeert in ernstig verval. Monumentenzorg heeft de plannen klaarliggen en hoopt volgend jaar te kunnen beginnen.
Curaçaose model
Monumentzorg wil het Curaçaose model van monumentenzorg graag op Bonaire invoeren, inclusief een fiscale regeling voor het opknappen van monumenten. “Dat bestaat op Bonaire niet. Dat maakt de exploitatie moeilijk, want je moet je wel aan bepaalde regels houden voor zo’n pand. Dat is heel kostbaar”, zegt Piar.
Voor het project Cocari in Rincon werd een speciaal convenant gesloten om het te kunnen restaureren. Foto: Gijs van den Heuvel
De contacten met het huidige Bestuurscollege lijken iets beter te verlopen. Gedeputeerde Nina den Heyer heeft Monumentenzorg toegezegd nog deze maand te willen praten. Daarom is het bestuur van Monumentenzorg ondanks de moeizame weg nog steeds hoopvol gestemd.
