DEN HAAG – Onder grote belangstelling is de eerste wandeling gehouden langs historische plekken waar Antillianen en Surinamers een rol hebben gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De tour van Pasado Presente begint bij het nieuwe monument van George Maduro bij Madurodam. De miniatuurstad is opgericht om de herinneringen aan de Curaçaose oorlogsheld levend te houden, maar met dat verhaal zijn nog weinig mensen bekend. Er zijn nog veel andere Caribische oorlogshelden. En ook hun verhaal is onderbelicht gebleven, stelt onderzoeker en historica dr. Valika Smeulders. Daarom organiseert zij nu op eigen initiatief wandelingen door Den Haag.
Verslaggever John Samson in gesprek met deelnemers en historica Valika Smeulders
Deelnemers van de tour zijn onder de indruk als ze in de enige geconserveerde dodencel de (wan)hoopinscripties uit de Tweede Wereldoorlog lezen – foto: John Samson
De keuze om bijna alleen de witte helden te herdenken, zou volgens de historica één van de belangrijkste redenen zijn waarom er zo weinig bekend is over de rol van de Antillianen en Surinamers. Smeulders loopt tijdens de eerste tour langs verschillende historische plekken, die een willekeurige voorbijganger niet zo zal opvallen. Ze laat wat foto’s zien en ontleedt een pijnlijk detail: er zijn toen nauwelijks beelden gemaakt waarop ook ‘kleurlingen’ te zien zijn. In Parijs was dat een bewuste strategie.
Tijdens de Duitse bezetting woonden maar een paar duizend Antillianen en Surinamers in Nederland. Onder de deelnemers valt tijdens de tour het besef dat er ook tijdens de Tweede Wereldoorlog in Den Haag Papiaments is gesproken. “Dit maakt mijn beleving ineens weer anders, het is toch je moedertaal”, fluistert een Curaçaose vrouw.
Dr. Valika Smeulders is onderzoeker gespecialiseerd in maatschappelijke diversiteit, erfgoed en het slavernijverleden – foto: John Samson
Bij het Oranjehotel, de bijnaam voor de gevangenis die de nazi’s gebruikten, komen de verschillende verhalen van Smeulders dichterbij. Ze staat met de groep voor een kleine ijzeren deur van de gevangenismuur, de ‘door-of-no-return’, die uit respect gesloten is. Wie door de Duitsers erdoor geleid, werd kort daarna geëxecuteerd. Ook de Arubaanse verzetsheld Boy Ecury heeft door deze deur moeten lopen. Binnen bekijkt de groep van zo’n twintig man, zichtbaar onder de indruk, de enige dodencel die geconserveerd is.
Meer aandacht
In de afgelopen maanden zijn er in Nederland een opvallend aantal activiteiten gehouden om Caribische oorlogshelden te herdenken. Bijvoorbeeld de drukbezochte herdenkingsbijeenkomst van OCaN in mei, de uitreiking van de Militaire Willemsorde en de grote veranderingen bij Madurodam.
Ook de literatuur kende een uitbreiding: een boek met veel nieuwe gegevens over de Tweede Wereldoorlog rond Antillen, een biografie over George Maduro en een stripboek.
