Voor de economie van de eilanden zijn haaien levend meer waard dan dood. – Foto: Janita Monna
KRALENDIJK – “Maken muggen jaarlijks méér slachtoffers dan haaien?” De begeleidster van de naschoolse opvang kijkt Karen Eckrich van STINAPA ongelovig aan. Samen met zo’n twintig kinderen luistert ze aandachtig naar de presentatie over haaien in het buurtcentrum van Amboina.
De presentatie vindt plaats in het kader van ‘Shark Week’, een initiatief van de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA), en bedoeld om het bewustzijn over haaien te vergroten en onderzoek naar de dieren te stimuleren. Het imago van de haai gaat vaak gepaard met angst en dat willen de experts vervangen met kennis.
“Wereldwijd gaan populaties flink achteruit, terwijl haaien juist zo belangrijk zijn om het rif en de visstand in de oceanen gezond te houden”, vertelt Paul Hoetjes die werkzaam is als Beleidscoördinator Natuur namens het ministerie van Economische Zaken bij de Rijksdienst Caribisch Nederland. “Als ik in de jaren zeventig ging snorkelen bij Curaçao zag ik regelmatig een haai. Nu nog maar zelden. Benedenwinds zie je minder haaien dan bovenwinds. Hoe slecht het gaat met de haai, weten we niet precies. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Maar goed gaat het niet.”
In het buurthuis in Amboina laat Eckrich zien welke haaien je in de Caribische zee tegen kunt komen. “De verpleegstershaai, de rifhaai, de hamerhaai. Sommige zijn zó klein”, Eckrich houdt haar handen ongeveer twintig centimeter uit elkaar. “Andere worden wel twaalf meter.” “Wow!” roept een jongetje, zichtbaar onder de indruk.
Reservaten voor haaien
Om de haaien beter te kunnen beschermen, werden de wateren rond Bonaire en Saba, in september 2015 uitgeroepen tot reservaat voor haaien en zeezoogdieren, het Yarari-reservaat. Afgelopen week verklaarden ook Sint Maarten, Curaçao, Grenada en de Cayman Eilanden de zee rond hun eiland tot beschermd gebied voor haaien.
“Weten jullie dat er elk jaar wel honderd miljoen haaien doodgaan?” De kinderen schudden van ‘nee’. “Mensen willen ze vangen, om soep te maken van de vinnen”, legt Eckrich uit.
Illegale visserij en doelbewuste haaienvangst voor export van de vinnen, komt in de wateren rond Bonaire nauwelijks voor, aldus Hoetjes. “Maar met het uitroepen van een reservaat ben je er natuurlijk niet. Nu wordt een actieplan opgesteld. Daarin wordt onder andere de visserijregelgeving toegespitst op het voorkomen van bijvangst van haaien. Die is gering, maar om die nog verder terug te dringen, zouden andere fuiken al kunnen helpen.”
Daarnaast is het belangrijk dat vissers de haaien die ze vangen teruggooien in zee. Want voor de economie van de eilanden zijn de dieren levend meer waard dan dood. Hoetjes: “Toerisme is een belangrijke economische pijler. Aanwezigheid van haaien is een enorme trekpleister voor duiktoerisme.”
Kennis delen
Een meisje van de naschoolse opvang kijkt naar een haaienkaak met een paar rijen scherpe tanden, die voor haar op tafel ligt. “Ik vind haaien helemaal niet eng!” roept ze. En ze begint te vertellen over wanneer ze wel gevaarlijk zijn en wanneer niet.
De Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA) hoopt dat de kinderen alles wat ze leren ook aan hun vaders en moeders gaan vertellen. “Ze nemen stickers mee naar huis, en t-shirts. Hopelijk ontstaat er dan een gesprek over haaien tijdens het eten.”
Door: Janita Monna