Panelleden Terence Drew, Sarah Wescot-Williams, geduteerde Reginald Zaandam, Victor Paines en Koos Sneek tijdens de discussieavond over het referendum op Statia – foto: TheDaily Herald / Althea Merkman
ORANJESTAD – De deuren van het als stembureau in te richten Ernest van Putten Jeugdcentrum gaan op woensdag 17 december om 7:30 uur open voor Statianen die hun stem willen uitbrengen in het constitutioneel referendum. De stemkaarten worden deze week bij de kiesgerechtigden bezorgd.
Gezaghebber Gerald Berkel heeft aangekondigd dat de definitieve uitslag van het consultatief referendum over de staatkundige toekomst van het eiland twee dagen later, op vrijdag 19 december om 10:00 uur, in het hoofdstembureau bekend wordt gemaakt. Zoals bij elke reguliere verkiezing, is ook voor het referendum een ware verkiezingsstrijd begonnen.
Campagne
Het eilandsbestuur is een algemene voorlichtingscampagne gestart en roept bewoners vooral op om van hun democratisch recht gebruik te maken en hun voorkeur kenbaar te maken. Verschillende actiegroepen hebben hun eigen weg gezocht om met voorlichtingsavonden en spotjes op de lokale radio en TV kiezers voor hun standpunten te winnen.
In het staatsrechtelijk referendum kunnen Statianen zich uitspreken over vier opties: handhaving van de huidige status als openbaar lichaam, onafhankelijkheid, autonoom gebied binnen het Koninkrijk en volledige integratie in Nederland.
Voorstanders van de verschillende opties uit binnen- en buitenland namen onlangs deel aan een door het bestuurscollege georganiseerde paneldiscussie. De Democratische Partij (DP) van St. Eustatius is als enige partij in de eilandsraad voorstander van de huidige status van openbaar lichaam. Partijvoorzitter en voormalig gedeputeerde Koos Sneek zei dat het eiland zich om financiële redenen geen verdergaande autonomie kan veroorloven.
Ultieme drijfveer
Kandidaat voor de Labour party in St. Kitts en Nevis Terence Drew is een verklaard voorstander van onafhankelijkheid. “Als wij het in St. Kitts kunnen, kan Statia het ook. Er mag angst zijn, maar soms moet je vallen om op te kunnen staan en sterker te worden”, vindt Drew. De politicus van het naburige St. Kitts riep Statianen op creatief te zijn in het vergroten van de zelfvoorziening en hield hen voor dat onafhankelijkheid de ultieme drijfveer van elk volk is. “Alleen de weg daar naar toe is een keuze.”
Waarnemend minister-president van St. Maarten Sarah Wescot-Williams deelde haar ervaringen met het autonome Land St. Maarten. Zij onderstreept dat indien Statia voor autonomie zou kiezen, de strijd nog niet gewonnen zou zijn. “Bijna elke dag is St. Maarten in gevecht over een of ander element van zijn nieuwe status”, laat Wescot weten.
“Theorie is een ding, maar het in de praktijk ook laten werken is een ander.” Volgens Wescot misbruikt Nederland de consensuswetten en rekt het deze tot het maximale op. Zij raadt de kiezers op Statia aan om hun keuze in het referendum op informatie te baseren en “niet op frustratie.”
Half lege zak
Politiek activist uit Frans St. Maarten, Victor Paines, was uitgenodigd om de status van het eiland als volledig geïntegreerd deel van Frankrijk uit te leggen, maar volgens hem is het Franse deel van St. Maarten niet langer in de Franse republiek geïntegreerd. In feite heeft Frans St. Maarten een soort van hybride status. Het heeft autonomie, maar tegelijkertijd minder zeggenschap over interne zaken. Zo worden bijvoorbeeld alle sociale wetten in Parijs gemaakt. Ook heeft het Franse deel geen eigen parlement, zoals het Nederlands deel van het eiland dat wel heeft. Paines noemde deze status “een half lege zak.”
Door John van Kerkhof