Sietse Fritsma – foto: Jamila Baaziz
DEN HAAG – Criminele Antillianen terugsturen naar hun geboorteland. Dat is wat PVV’er Sietse Fritsma wil met een initiatiefwet die begin oktober is ingediend.
De Raad van State gaat de komende maanden kijken naar het wetsvoorstel. Volgens staatsrechtgeleerde Gerhard Hoogers is de kans dat de wet doorgaat minimaal. De Fritsmawet in zeven vragen en antwoorden.
Wat staat in de Fritsmawet?
De PVV wil dat iedereen die in Nederland veroordeeld is tot een gevangenisstraf van minstens 1 dag én die geboren is op Aruba, Curaçao of Sint Maarten terug kunnen sturen naar de Cariben. Het wetsvoorstel geldt niet voor mensen die geboren zijn op Bonaire, Sint Eustatius of Saba, omdat zij deel uitmaken van het land Nederland.
Afhankelijk van de duur van de strafmaat en het aantal jaar dat iemand in Nederland woont, wil indiener Fritsma mensen – via een uitspraak van een rechter – gedwongen kunnen uitzetten, net als dat gebeurt met vreemdelingen in de Vreemdelingenwet. Dat werkt met een glijdende schaal: hoe langer iemand in Nederland is, hoe hoger de straf moet zijn om daadwerkelijk teruggestuurd te worden.
Waarom wil Fritsma criminele Antillianen kunnen terugsturen?
Fritsma hoopt met het terugsturen van deze groep de criminaliteitsproblemen van Antillianen in Nederland op te lossen. Hij vindt dat er zo snel mogelijk een eind moet komen aan de oververtegenwoordiging van Antillianen in de criminaliteitscijfers in Nederland. Vooral Curaçaoenaars zorgen voor veel en ook gewelddadige overlast, aldus Fritsma. De PVV staat niet bekend als een grote fan van de Caribische eilanden en wil al jaren het liefst dat Nederland zonder de eilanden verdergaat.
Volgens Gerhard Hoogers is het wetsvoorstel van Fritsma vooral ‘politieke propaganda’. “Ik denk niet dat het de bedoeling is dat deze wet aangenomen gaat worden. Het is vooral een ideologisch stuk. Dat blijkt ook wel uit de toelichting die erbij zit, daarin staat bijvoorbeeld weinig over de beoogde effecten van de wet en hoe deze zich verhoudt tot andere wetgeving.”
Kunnen alle veroordeelde Antillianen uitgezet worden?
Ja en nee. Fritsma heeft in zijn wet opgenomen dat mensen pas teruggestuurd kunnen worden als ‘het vonnis van de rechter onherroepelijk is’. Als de wet er komt, bestaat daardoor de kans op een ongewenst bijeffect: veroordeelde Antillianen zullen mogelijk vaker in hoger beroep gaan om uitzetting zo lang mogelijk te voorkomen.
De minister die besluit tot uitzetting moet volgens Fritsma persoonlijke omstandigheden meewegen bij het besluit om iemand terug te sturen. Overigens kunnen ook Antillianen die buiten Nederland veroordeeld zijn teruggestuurd gaan worden volgens het wetsvoorstel.
Hoe is te controleren dat iemand is teruggestuurd?
Fritsma wil een informatiesysteem waarin de gegevens van uitgezette en veroordeelde Antillianen worden bijgehouden. De politie, gemeente en de marechaussee moeten deze informatie kunnen inzien. Nadat iemand is teruggestuurd krijgt deze persoon volgens de Fritsmawet voor bepaalde tijd een inreisverbod naar Nederland. De lengte hiervan is afhankelijk van de strafmaat en kan maximaal 20 jaar zijn.
Mag de Fritsmawet onderscheid maken op geboorteland?
Het is juridisch gezien niet verboden om verschil te maken tussen Nederlanders uit de verschillende landen van het Koninkrijk. De landen Curaçao, Sint Maarten en Aruba hebben al jarenlang regels om de vestiging van Europese Nederlanders op de eilanden te beperken en hen in incidentele gevallen uit te zetten. Hoogers: “Nederland is misschien wel het enige land waar je als burger geen vrije toegang hebt tot alle delen van de staat.”
Hoogers constateert dat het wetsvoorstel juridisch gezien waarschijnlijk haalbaar is. Het enige vraagteken dat hij erbij zet is of het toegestaan is een EU-burger (Antillianen met een Nederlands paspoort) gedwongen uit de Europese Unie te zetten. Daar zal de Raad van State ongetwijfeld naar kijken bij hun advisering.
Lijkt deze wet op andere toelatingswetten die eerder gemaakt zijn?
In 2005 hebben Rita Verdonk en Alexander Pechtold serieuze plannen om een Rijkswet Personenverkeer in te voeren die het mogelijk maakt om criminele Antilliaanse jongeren terug te sturen. De wet is door het eerste kabinet Rutte van tafel geveegd omdat het plan fel bekritiseerd is, vooral vanuit het Caribische deel van het Koninkrijk. Er zijn tot nu toe geen nieuwe plannen voor een Rijkswet Personenverkeer.
Dat was voor VVD’er André Bosman reden om een wetsvoorstel in te dienen, dat eisen stelt aan de vrije vestiging van inwoners uit de Caribische landen. Die Bosmanwet is op dit moment in behandeling in de Tweede Kamer. De Raad van State buigt zich momenteel over een aantal aanvullende vragen van Bosman.
Het voorstel van Fritsma lijkt het meest op de Verdonkwet, behalve dat de Fritsmawet moet gaan gelden voor alle Antilllianen en niet alleen voor jongeren. De Bosmanwet wil vooral voorkomen dat Caribische jongeren naar Nederland toekomen.
Hoe groot is de kans dat de Fritsmawet er komt?
Het wetsvoorstel zit nog in een pril stadium van de procedure die doorlopen moet worden om een wet te kunnen worden. Het ligt nu bij de Raad van State die een advies gaat geven. Het wetsvoorstel moet dan behandeld en goedgekeurd worden in de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en daarna bekrachtigd worden door de Nederlandse regering.
De PVV hoopt dat de VVD en het CDA voor de invoering van de wet gaan stemmen. Hoogers denkt dat de kans dat de wet er gaat komen ‘bijna nul’ is: “Juridisch gezien is het voorstel misschien haalbaar, maar de wet gaat zeker nooit door de Eerste Kamer komen. Ik vraag me af of er politieke partijen zijn die het voorstel gaan steunen.”
Door Jamila Baaziz