Nòchi Willem, een van de initiatiefnemers van de dialoog – foto: Belkis Osepa
KRALENDIJK – Een meerderheid van de Bonairiaanse politieke partijen hebben een consensus bereikt voor het houden van een constitutioneel referendum over de toekomst van het eiland. Alleen over het tijdstip van het referendum is nog geen consensus bereikt.
De partijen komen al een aantal weken bijeen op initiatief van oud-politiek leider Jopi Abraham en Nòchi Willem van Fundashon Bon Gobernashon. De politieke dialoog heeft geleid tot een gezamenlijk document, waarin wordt afgesproken dat de deelnemende partijen de overheid het mandaat geven met het proces te beginnen voor een referendum.
Ook hebben de partijen geaccordeerd dat Bonaire op de lijst moet komen te staan van ‘non-self governing territories’ van de Verenigde Naties (VN). Het betreft een lijst van landen die volgens de VN gekoloniseerd worden.
Zowel de coalitiepartijen (UPB/Fractie Santana) als de oppositiepartijen zitten samen aan tafel om te praten over de constitutionele toekomst van Bonaire. Daarnaast participeerden ook twee andere partijen zonder vertegenwoordiging in de eilandsraad. De partijen PHU van Michiel Bijkerk en de nieuwe partij MPB deden niet mee.
Heikel punt
Het tijdstip voor het referendum is vooralsnog een heikel punt bij de dialoogpartners. De meeste participerende partijen in het dialoog staan achter een referendum vóór de eilandraadsverkiezingen en de grote evaluatie van de huidige status als openbaar lichaam van Nederland.
De UPB ziet de volgorde anders en wil een referendum na de twee belangrijke momenten in 2015, zegt partijleider James Kroon. “De Bonairiaanse bevolking moet de volle ruimte van vijf jaar krijgen om de huidige status te ervaren en de nodige informatie krijgen voor de evaluatie in 2015. Dan pas kan het volk zelf beslissen, onafhankelijk van politieke voorkeuren.” De coalitiepartner Fractie Santana staat wel achter een referendum voor de verkiezingen en evaluatie in 2015.
Willem-Alexander
De roep voor een referendum klinkt al heel lang op Bonaire. De stichting Nos Ke Boneiru Bèk heeft tijdens het bezoek van koning Willem-Alexander vorig jaar november, een vreedzame demonstratie gehouden voor een legaal referendum. De stichting heeft in oktober al drieduizend vijfhonderd handtekeningen overhandigd aan gezaghebber Lydia Emerencia, met het verzoek alles te doen zodat het recht van zelfbeschikking uitgeoefend kan worden.
Tot voor kort zag de meerderheid eilandsraad (UPB/Santana) niets in een referendum over de constitutionele status. “Een referendum komt de Bonairiaanse overheid nu niet goed uit”, zei de toen nog gedeputeerde Silvana Serfilia. Sinds begin dit jaar stellen de coalitiepartijen zich stelliger op tegen Den Haag en is er kort geleden besloten dat een delegatie van de eilandsraad naar Nederland afreist om ‘stevige gesprekken’ te voeren.
Bindend advies
Nu de coalitiepartners ook achter een referendum staan, moet alleen nog een akkoord bereikt worden over het tijdstip. De dialoogpartners instrueren de eilandsraad een commissie in het leven te roepen die met steun van een staatsrechtgeleerde een onderzoek verricht en met objectieve argumenten komt over het tijdstip. De commissie komt met een bindend advies.
De eilandsraad krijgt nu al het mandaat om de geaccordeerde consensusstandpunten te bekrachtigen. Zodra de datum voor het referendum definitief is, komen de politieke leiders weer bij elkaar om een ethiekcode af te spreken voor de informatieperiode van het referendum.
Door Belkis Osepa