Douwe Boersema - foto: Janita Monna

Voorzitter van de referendumcommisie Douwe Boersema – foto: Janita Monna

KRALENDIJK – Nog maar nauwelijks is de voorlichtingscampagne voor het referendum op gang. Toch woedt er, vooral in de Bonairiaanse media, al een flinke discussie. Vooral over de vraag en hoe die te interpreteren. ‘Bent u het eens met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland?’ Daarop kunnen inwoners van Bonaire op 18 december met ‘ja’ of ‘nee’ antwoorden.

Volgens de critici is die vraag op twee manieren uit te leggen, als ‘bent u akkoord met de staatkundige status openbaar lichaam?’; maar ook als: ‘Bent u tevreden met hoe het sinds 10.10.10 is gegaan?’ En dan, zo zeggen critici, heeft iedereen wel iets te klagen, en wordt de uitkomst ‘nee’.

“Natuurlijk is die vraag voor meerdere uitleg vatbaar”, zegt Douwe Boersema. “Dat is ook de bedoeling. Beide elementen spelen een rol bij de keus voor ja of nee.”

‘Objectief’
Toch, zo vindt de secretaris van de commissie Maritza Valdink, ‘is de vraag objectief’. Dat critici de commissie manipulatief noemen, begrijpt ze daarom niet: “Welk belang hebben wij daarbij? Ons enige belang is het om op objectieve wijze de boodschap naar buiten brengen en die is: maak gebruik van je stemrecht op 18 december.”

Die boodschap wordt verspreid via radio- en televisiespots, voorlichting in de wijken, en via informatiebulletins. Het eerste is in de maak. “Staatsrecht is complexe materie”, zeggen Valdink en Boersema. “Wij dienen mensen zó voor te lichten dat ze een weloverwogen keuze kunnen maken. We hebben het over grote thema’s als autonomie, zelfbeschikkingsrecht, maar wat mensen willen weten is: ‘hoe zit het dan met euthanasie?’ Ons antwoord is dan: “Wie wilt u dat daarover beslist?’ Want dat is waar het om gaat”, zegt Boersema: “Wie wil je dat dat bepaalt, Den Haag of Kralendijk? En van wie verwacht je het meest? Het is niet zo dat bij een ‘nee’ de geldkraan wordt dichtgedraaid; het is ook niet zo dat als je zegt ‘ik ben voor de status van openbaar lichaam’, dat dan alles dichtgespijkerd is. Het is een proces.”

Volgens juriste Valdink kan de politiek geen ‘nee’ afdwingen: “ Het volk bepaalt de uitslag.” Dat neemt niet weg, vult Boersema aan, ‘dat politieke partijen een voorkeur kunnen uitspreken’.

Kiesdrempel
Toen Bonaire in december 2010 een referendum hield, met een vergelijkbare vraag, werden daar uiteindelijk geen consequenties aan verbonden omdat de kiesdrempel van 51 procent niet was gehaald. Voor het komend referendum is geen opkomstpercentage vastgesteld.
 

Boersema vindt dat uitslagen van zelfbeschikkingsreferenda bindend zijn voor de politiek.
Ook als maar tien procent zijn stem heeft uitgebracht. “Als het vrije verkiezingen zijn, als iedereen van 18 jaar en ouder kan gaan stemmen – kiesgerechtigd zijn dezelfde mensen die dat ook voor Eilandsraad zijn –, dan is de uitslag geldig. Maar zeggen tegenstanders: ‘Als van die tien procent zes procent voor ‘nee’ zou stemmen, dan is dat toch niet democratisch?’ Dat is juist vreselijk democratisch, want iedereen heeft de kans gehad.”

Voorbereiding
De voorbereidingstijd is kort, erkennen Valdink en Boersema. Maar zeggen ze ook: “Of we nu vijf weken hebben of zes, dit referendum komt niet als een donderslag bij heldere hemel. Al vijf jaar wordt erover gepraat. Iedereen weet waar het over gaat.”

Door Janita Monna