Rapper TManjam – foto: Janita Monna
KRALENDIJK – Heerlijk vindt hij het om een ‘triple rijm’ te vinden, zegt TManjam. Hij haalt een briefje uit z’n zak met een korte tekst. “Kijk, hier rijmt ‘ban lora’ op ‘Pandora’.” Het is een aanzet voor een rap. Net geschreven. Een beat, en de woorden kwamen als vanzelf.” TManjam is rapper. Hij schrijft in het Papiaments. “Ik schrijf ook wel Nederlandse teksten, of Engelse, maar in het Papiaments kan ik me het beste uitdrukken.”
De taal staat centraal als volgende week Dia di Boneiru wordt gevierd. Onder het motto ‘Papiamentu nos identidat’ wil de lokale overheid, die de dag organiseert, extra aandacht vragen voor de taal die op Bonaire, Curaçao en Aruba wordt gesproken.
Boodschap
TManjam (35) schrijft over alles. Hij kan zich boos maken over misstanden op het eiland: “‘Mi pueblo ta cry’ schreef ik ooit”. Maar hij laat die boosheid ook makkelijk weer los. “Mijn teksten gaan over het leven, over de liefde: met wat ik net maakte wil ik zeggen dat een man niet per se geld hoeft te hebben om liefde te geven. Een rap moet een boodschap hebben, vind ik.”
TManjam – in het echte leven Juamar Nicolaas – schrijft elke dag, teksten voor zichzelf, voor anderen. “Met woorden bezig zijn, het zoeken naar rijm, het is een soort meditatie. Via het schrijven ontdek ik nieuwe dingen in de taal.
Sinaida Janga is coördinator van het programma ‘Arte di palabra’ (woordkunst), een voordrachtwedstrijd voor kinderen uit Curaçao, Aruba en Bonaire. Al jaren begeleidt ze jongeren tussen twaalf en zeventien bij het schrijven van gedichten en verhalen. “Jongeren van nu schrijven beter Papiaments dan vroeger. Je merkt dat ze les krijgen op school. Maar ook gebruiken ze de taal op hun manier. Met nieuwe uitdrukkingen. ‘M’appbo’ (ik app je) is er zo een.”
Eilandsliefde
Kinderen schrijven over het leven, hun omgeving, over wat hen pijn doet. “In de meeste teksten zit veel eilandsliefde. We schrijven verhalen en gedichten om de cultuur en de taal levend te houden.” Volgens Janga is er op Bonaire veel talent. “Maar de jongeren zijn soms een beetje schuw. Mijn taak is het om te zorgen dat talent eruit komt.”
Sendion Balentin – foto: Janita Monna
Een van die talenten is Sendion Balentin (13). Is er een schrijfwedstrijd op Bonaire, dan wint hij die. Dat begon al toen hij zeven was. Toen won hij een prijs met een kort verhaal over het schildpadje Tonki dat niet uit het ei wilde komen. Onlangs werd hij eerste in de liedjeswedstrijd ‘Kanta nos Boneiru’. Voor de vuist weg zingt hij een paar regels ‘Kanta bo kansion, bo tin libertat di ekspreshon’. De tekst maakte hij samen met Wesley Sint Jago, bij wie hij een workshop volgde over het schrijven van liedjes. “Ik leerde veel over rijm, en hoe een tekst lekker loopt.”
Leeftijdsgenoten
Sendion zingt 6 september tijdens Dia di Boneiru. Voor hem is het schrijven ook een manier om de cultuur van het eiland verder te ontwikkelen. Het liefst schrijft hij voor leeftijdgenoten. “Die begrijpen mij het best.” Nog dit jaar wil hij een vervolg maken op het verhaal over de schildpad Tonki.
Door Janita Monna