In januari van dit jaar spande milieuorganisatie Greenpeace, samen met acht individuele eisers, een rechtszaak aan tegen de Nederlandse staat, die volgens hen niet voldoende doet om Bonaire te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Ze eisen dat de Nederlandse staat met een plan en maatregelen komt, en bovendien de uitstoot van heel Nederland omlaag schroeft. Deze week verklaarde de rechter Greenpeace ontvankelijk, maar de individuele aanklagers uit Bonaire niet.
“Weet je, ik had het al verwacht”, reageert Onnie Emerenciana. Hij is boer op Bonaire en één van de acht individuele eisers die zich aansloten bij de rechtszaak van Greenpeace. “Nederland is bang dat individuen geld gaan eisen.”
Hij is overigens niet teleurgesteld over de uitspraak van de rechter. “Wanneer ze personen ontvankelijk stellen is het niet meer voor de hele gemeenschap,” licht hij toe. “Nu gaat Greenpeace ons allemaal vertegenwoordigen.” Hij en de andere eisers blijven wel nauw betrokken bij de zaak en zullen worden opgeroepen als getuigen.
Droogte
Emerenciana loopt over van getuigenissen die bewijzen dat de Bonairiaan dagelijks te maken heeft met klimaatverandering. Hij wijst naar de bomen om hem heen: “Iedereen die hier komt ziet hoe droog het is.” Deze droogte heeft veel gevolgen voor de oogst. Gewassen groeien steeds moeilijker en hij moet ontzettend inventief zijn om de oogst te laten slagen.
“Het kost heel veel tijd, energie en geld,” verzucht hij. Bovendien trekken zijn geiten verder weg op zoek naar water en eten, waardoor de werkdagen steeds langer worden. “Ik stop pas wanneer de laatste geit binnen is.” Voor hem is het duidelijk dat er iets moet gebeuren.
Toch begrijpt Emerenciana ook dat niet iedereen op Bonaire de urgentie van het probleem ziet, omdat klimaatverandering ook veel onzichtbare gevolgen heeft. “Allerlei micro-organismen gaan dood door de warmte, maar je ziet het niet. De zee stijgt maar met een paar millimeter per jaar.
Ook dat zie je niet, maar het telt wel op.”
Onderzoekers van de VU in Amsterdam voorspelden dat al in 2050 delen van Bonaire onder water komen te staan. Voor sommigen klinkt dit nog erg ver weg, ze hebben genoeg andere dingen om zich zorgen om te maken. “Politici denken: dat duurt nog 25 jaar,” zegt Emerenciana verontwaardigd. “Maar het probleem is nu! Straks zijn we te laat, dan is het kalf al verdronken.”
Besef
Gelukkig begint het besef van de impact van klimaatverandering steeds meer door te dringen bij de Bonairiaanse bevolking, merkt Emerenciana. Hij kreeg dan ook veel positieve reacties op het nieuws dat de rechtszaak van start kan gaan. “Sommigen vinden het jammer voor ons dat wij niet mogen procederen, maar dan was het niet iets voor ons allemaal geweest.”
Bovendien: “Heel de wereld kijkt nu naar Bonaire!” Emerenciana hoopt dat deze zaak andere landen en eilanden zal inspireren. “Klimaatverandering raakt niet alleen ons. Met deze aanklacht liggen we voorop, maar ik hoop dat ons voorbeeld door anderen gevolgd wordt.”
Ook Greenpeace reageert tevreden op de uitspraak van de rechter. “De toegangsdeur naar de rechtbank is geopend, nu kan de zaak echt beginnen,” aldus campagneleider Maarten de Zeeuw. Greenpeace wacht nu in spanning af tot de staat met een verweer komt begin oktober.
De zitting zal dan volgend jaar plaatsvinden. Ook Greenpeace ziet het niet als probleem dat de individuele eisers niet ontvankelijk zijn verklaard. “Wij komen op voor het algemeen belang van de inwoners van Bonaire én de Bonairiaanse diaspora. Daarmee zijn dus ook de individuele eisers gedekt.”
Trackrecord
“Je kunt je afvragen: “waarom gelijk een rechtszaak?”, maar Nederland heeft een trackrecord van veel beloven en weinig actie als het gaat om de BES-eilanden,” aldus Churmer Bomba, ‘community mobiliser’ van Greenpeace. Hij komt zelf uit Bonaire en zet zich nu vanuit Europees Nederland in voor zijn eiland.
Uiteindelijk kunnen de Bonairianen zelf het beste voor hun eiland opkomen, vindt ook Emerenciana. “Wij houden van het eiland. Bonaire is mooi, uniek, en we willen allemaal dat onze kinderen en kleinkinderen dat ook nog kunnen ervaren.”
